Võ Nhất Nam

Võ Nhất Nam

Mai Văn Muôn

Võ Nhất Nam là một phái võ trẻ nhất, mới chính thức ra mắt tại Hà Nội vào năm 1983. Tuy vậy, võ Nhất Nam lại có nguồn gốc vào loại xa xưa nhất ở Việt Nam. Đó là võ Hét của vùng châu Hoan, châu Ái xưa mà sau này trở thành xứ Thanh, xứ Nghệ. Trong số Tạo sĩ, Tạo toát thời Lê Trung Hưng, rất nhiều người quê ở các huyện Quảng Xương, Đông Sơn, Hoàng Hóa, nhất là các huyện Kỳ Hoa, Tống Sơn, và Thạch Hà của vùng Thanh-Nghệ, trong số đó nổi bật lên các họ Vũ Tá, Nguyễn Đình, Ngô Phúc, Phạm Phúc, Văn Đình... có nhiều đời đỗ đạt cao.

Võ sư Ngô Xuân Bính xuất thân trong gia đình võ, học võ ngay từ thân phụ và các võ sư khác trong vùng Thanh-Nghệ đã lĩnh hội một truyền thống võ thuật dân tộc lâu đời, muốn thống nhất, đồng nhất các chi phái, để cùng vun vén về cội nguồn, hy vọng quy tụ bầu đoàn võ của vùng sông Lam, sông Mã thành một điểm võ riêng dưới trời Nam, là một đứa con của làng võ Việt Nam, nên khi là Chưởng môn phái đã đặt tên cho môn võ mới là võ Nhất Nam.

Là môn phái võ dân tộc có lịch sử lâu đời, võ Nhất Nam xuất phát trước hết từ đặc điểm của người Việt là tầm vóc nhỏ bé mà trong thời gian dài lịch sử lại phải thường xuyên đối đầu với người phương Bắc thế lực to khỏe và quyết chí cao do đó khó có thể đương lực ngang bằng theo lối đối đòn và trả miếng bằng sức mạnh cơ bắp. Muốn thắng phải tìm ra thế mạnh riêng. Xuất phát từ thể chất không cứng mạnh, võ sinh ta không thể tập theo lối cương cường, mà tập trung vào luyện công và môn công để khắc chế võ Tàu, cụ thể là tập nhiều về tránh né sao cho thật thuần thục để những đòn đánh của đối phương đều không đến được đích, rồi chọn cơ hội tấn công vào đúng điểm hở, điểm yếu của đối phương mà dứt điểm. Nói như các võ sư Héc là: "học đạt cái tinh để chế cái nhiều, cái tĩnh để chế cái động, cái đột để phá cái ì, cái cong để chống cái cứng, cái thẳng để chống cái vòng..." tất cả đều phải đạt độ quyền biến, tới mức thần quyền.

Phương châm của võ Nhất Nam là né tránh, đánh nhanh, điểm đặt đòn chính xác, đúng chỗ hiểm, có hiệu quả cao. Do đó về võ thuật phải luyện thân pháp cực kỳ mau lẹ để luồn tránh được đòn của đối phương, còn về tấn pháp tập trung vào các thế tấn thật cơ động, biến ảo cao. Để đánh điểm huyệt đối phương và chữa chạy cho mình hữu hiệu nhất, võ Nhất Nam nghiên cứu kỹ hệ thống các huyệt trên cơ thể người và những bài thuốc lấy từ cây cỏ và những con thú sẵn có ở địa phương.

Các võ sinh Nhất Nam được tập tinh thông thập bán ban võ nghệ, tức là ngoài quyền cước, võ sinh còn biết sử dụng thành thạo 17 loại vũ khí nữa. Quyền của Nhất Nam có 32 bài cơ bản, lại thêm 42 bài bổ trợ. Xuất phát của quyền theo quan niệm: "Biến tạo của trời đất có tất cả, từ cao đến thấp, chim muông, hoa lá, vạn vật, côn trùng... theo chúng kiến tạo, thêm cái hay để bảo tồn một giống hay nhiều giống. Trên đến chí cương, dưới đến chí âm, khắc nhu khắc cương, đấy là đạo của quyền". Điều đó có nghĩa là: Nhất Nam với mọi vật phỏng theo muôn vật, nghiền ngẫm để rút ra cái hay, cái đẹp, cái cứng, cái dẻo, cái biến hóa của muôn vật mà chế thành quyền. Bài quyền một chuỗi động tác, có thế công, thế thủ nhưng không chỉ là thế, là dũng mà phải là cái biến, cái khoáng đạt, tùy lúc. Nhất Nam bên cạnh những bài quyền chiến đấu, còn có những bài quyền dưỡng sinh chữa bệnh và những bài quyền nhập định nhằm tu dưỡng nhân cánh con người. Trong quyền, Nhất Nam tập đá nhiều, nhưng những đòn yểm trợ bằng tay vẫn được chủ yếu sử dụng và đạt hiệu quả cao, trong đó nổi bật lên 2 thế: tay xà và tay trảo. Tay xà là một thế mô phỏng động tác quăng, quật, luồn, cuộn của các loài trăng vốn rất phổ biến ở vùng Thanh-Nghệ, nó có độ nẩy, độ xiết, độ mở và độ uốn lượn rất linh hoạt. Tay trảo là thế đánh của tay chĩa ngang ngón cái như cựa gà chọi, còn các ngón kia khép lại chĩa thẳng thành mũi xỉa vào các huyệt của đối phương, thể hiện lối võ lấy yếu thắng mạnh, lấy nhẹ đánh nặng. Đặc biệt các bài Ma quyền, Ảo quyền, Hoa quyền đã kết tinh những kỳ bí của võ Nhất Nam.

Về võ binh khí, Nhất Nam coi binh khí là phương tiện "nối" cho tay thêm dài, thêm sắc, thêm cứng, thêm dẻo và linh hoạt, nên đã từ thế thức trong các bài quyền mà sáng tạo ra những bài võ binh khí như Ma kiếm, Hoa kiếm, Vũ Chân kiếm... Nhất Nam ưa sử dụng loại gậy tre đặc hoặc gỗ cứng, nặng các cỡ khác nhau, các bài Lôi côn, Thiết côn, Vân Vũ côn gồm nhiều thế đánh khác nhau, kết hợp nhuần nhuyễn giữ công và thủ. Hiện nay, về vũ khí có 9 bài côn, 9 bài kiếm, 7 bài rìu, 3 bài chạc ba, 5 bài thương, 1 bài song nguyệt, 2 bài đoản thiên mộc, 3 bài câu liêm cán ngắn (đánh kèm với lá mộc), 1 bài đánh bằng dây lưng, đặc biệt có cả bài đánh bằng dải lụa.

Binh khí của Nhất Nam cũng rất đặc sắc. Côn có tới 4 cỡ với độ dài bằng cánh tay, cao ngang mày, cao 1 đầu 1 gang tay và cao một đầu một với tay. Mộc bằng gỗ ken mây, bọc nhiều lớp da sống. Hai bên thân mộc còn lắp thêm 2 cái để khi đánh có thể xòe ra thành một lớn hoặc có thể gấp lại để che hai phía của thân mộc. Cây chạc ba như cây chạc ba đâm cá, có thể vừa đâm vừa ngoặc. Câu câu liêm là biến tướng của cây rựa đi rừng. Kiếm có sống và lưỡi, cong từ đoạn 2/3 ra mũi. Song nguyệt như cái liềm lưỡi sắt, hai đầu nhọn hoắt, một cặp nguyệt như bốn con dao vừa đâm vừa chém. Bài nhung thuật đánh bằng dải lụa dài 1-3 mét, đầu buộc vật nặng, cứng dùng để điểm, trói đối phương và quấn, giật vũ khí đối phương, có thể dấu kín nên dễ đánh bất ngờ.

Võ Nhất Nam xưa có 12 đẳng ứng với 12 vạch, nhưng nay thất truyền chỉ còn 9 đẳng ở môn công thuộc đủ các bài quyền thuật, binh khí, ám khí, xoa bóp, châm cứu, dưỡng sinh. Trang phục của võ sinh Nhất Nam theo lối võ cổ truyền: đầu chít khăn, mình trần, đóng khố. Chưa dầu mươi năm hoạt động, võ Nhất Nam nhanh chóng thu hút được thanh thiếu niên trên địa bàn rộng thuộc các tỉnh Hà Nội, Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh, Hà Sơn Bình, Hà Bắc, Vĩnh Phú, Hà Tuyên... đã có nhiều võ sinh có sách giáo khoa chính quy in thành 2 tập do chính người Chưởng môn phái biên soạn.
Tiểu sử : Sư Trưởng Trương Thanh Đăng

Để bổ túc thêm bài viết ở trên khi nhắc đến Sư Trưởng (sinh năm 1895 -- Thất lộc 17/9/1985 tức ngày mùng 3 tháng 8 âm lịch, hưởng thọ 91 tuổi), xin mạo muội trích dẫn dựa theo phần tiểu sử được viết trong cuốn "Tự học võ cổ truyền Việt Nam" của tác giả Lạc Hà, được ấn hành vào rằm tháng giêng năm Canh Tuất (1970).

"....

- Thời kỳ học võ Bình Định :

Sư trưởng tên thật là Trương Thanh Đăng, gốc người miền Trung, quê hương của vị anh hùng áo vải Nguyễn Huệ. Sư trưởng, ngay từ thuở ấu thơ đã có khiếu học võ. Năm 14 tuổi, Người xin phép song thân ra tỉnh Bình Định (vì lúc này cả gia quyến đang ở trong Nam) tầm sư học Đạo Võ. Trước hết, Người thụ giáo ông Hai Cụt ở làng Cẩm Thượng, rồi sau may mắn gặp được một ông Cử Nhân Võ, đó là ông Trương Trạch ở quận Phù Mỹ. Học được một thời gian, lại gặp ông Đinh Cát và nhờ ông hết lòng dạy bảo. Sau, Người tìm đến hai làng Anh Vinh, An Thái (nằm hai bên bờ con sông An Thái) và lưu lại tập luyện tại đây ít lâu. Bấy giờ Người đã 29 tuổi; tính ra đã học võ được 15 năm, toàn với những bậc thày khét tiếng. Hồi ấy, tập luyện rất là khổ nhọc, thiếu thốn phương tiện, lại phải học lén lút vì sợ người Pháp hay được là bắt giết. Ông Thày thường dạy học trò về ban đêm có khi kín đáo tập trong nhà, có khi phải ra ngoài rừng mà luyện võ. Các võ sư lại đặc biệt chú trọng đến căn bản, cho nên nộp phần Bát Quái Chân Quyền không Người đã phải miệt mài tập ròng rã trong hơn 3 năm liền trước khi đi bài , vì đó là tất cả những gì cốt yếu nhất của môn phái.

Trong 15 năm ấy, Người còn giao thiệp với các danh sư chọc trời khuấy nước như các ông Hai Cửu, Đoàn Phong, Mười Đậu, Xã Búp, Năm Tường, để trao đổi kiến thức võ học (Người có kể cho môn sinh nghe một giai thoại về ông Đoàn Phong : ông có biệt tài đánh roi, chỉ cần đứng thong dong, miệng phì phà điếu thuốc, cây roi dựng sau lưng, trong khi đối thủ của ông phải câm cây roi đứng thủ thế đường hoàng. Thế mà khi đối thủ xông tới tấn công, là cây roi sau lưng ông Đoàn Phong bay lên đâm vào cổ họng người tấn công tức khắc ).

- Thời kỳ học võ Thiếu Lâm :

Ban đầu, học ông Vĩnh Phúc, người Bắc, môn đệ của chùa Thiếu Lâm ; Người học ròng rã trong vòng 7 năm với vị Võ sư này. Sau, Người trở về Phan Thiết gặp một ông thày Tàu người Phước Kiến, cũng là môn sinh của Thiếu Lâm Tự, rước ông về dạy. Khổ nỗi, những điều ông giảng dạy Sư Trưởng đã học xong, nên cuối cùng, người chỉ thụ giáo được ở vị Võ sư này môn ném ám khí mà thôi. Sau cùng, Sư Trưởng gặp một ông Tàu Hẹ, học được một bài Tứ Môn Thương và sợi dây xích sắt gọi là Cửu Liên Hoàn.

Với tất cả những kiến thức sẵn có về võ Bình Định và võ Thiếu Lâm, qua một thời gian học tập đằng đẵng gần 30 năm tầm sư học đạo, Sư Trưởng còn may mắn được Ngoại Tổ dạy cho kinh nghiệm và tâm lý chiến đấu, vì Tổ hồi xưa chuyên dạy các người đi thi võ.

Chúng ta đã điểm qua thời kỳ học võ Bình Định, thời kỳ học võ Thiếu Lâm, thời kỳ học kinh nghiệm và tâm lý chiến đấu trong cuộc đời của Sư Trưởng.

- Thời kỳ xuất sư :

Bắt đầu từ năm 1925, nghĩa là khi Người được 40 tuổi (sau 26 năm ròng rã chuyên cần tập luyện), Người mở trường dạy võ tại Phan Thiết.

Năm năm sau tức năm 1930, Người trở về Sài Gòn dạy cho một số công chức cao cấp, nhưng với tinh thần khiêm nhường cố hữu, Người không hề phô trương cho người ta biết, vì nghĩ rằng trên đời còn có rất nhiều người giỏi.

Qua năm 1964, Thiếu Tá Đạt lập lại Tổng Cuộc Quyền Thuật Việt nam, Người nhập Tổng cuộc, được cấp chứng minh thư Võ sư, được phép lập phòng tập, lúc ấy Người mới dựng bảng hiệu cho Võ đường của mình.

Học trò của Sư Trưởng kể từ đó đông vô số, phần lớn là những người có địa vị xã hội cao như công chức, bác sĩ, luật sư, thẩm phán, giáo sư đại học....Hiện giờ, người môn đệ mà người yêu quí nhất có lẽ là ông Vũ Trung Nam, kỹ sư, giáo sư điện học, đệ nhị đẳng Không Thủ Đạo. "