ÂM NHẠC VÀ SỰ CẤU TẠO HUYỀN BÍ CON NGƯỜI

ÂM NHẠC VÀ SỰ CẤU TẠO HUYỀN BÍ CON NGƯỜI
Cyril Scott
Trước hết, chúng ta nên tìm hiểu các thể tế nhị của con người mà người ta thường gọi là “các lớp vỏ của linh hồn”. Nếu khoa phân tâm đã đem lại một ít tia sáng về các phản ứng lạ lùng của bản tánh con người thì Thông Thiên Học đi xa hơn và giải thích rõ ràng bản tánh ấy. Các nhà Thần linh học đã chứng minh rằng con người không phải là xác thân nầy mà là linh hồn trường cửu. Các nhà Thông Thiên Học (hay đúng hơn những nhà hướng dẫn nhơn loại) đã dùng thần nhãn sưu tầm tỉ mỉ và đã giải thích rõ thế nào là linh hồn và các mối liên quan giữa linh hồn với xác thân cùng các cõi trên của tâm thức.
Theo sự sưu tầm nầy, các thể tế nhị tạo thành một vùng hào quang mà người có thần nhãn dù thuộc môn phái nào, cũng đều thấy được. Các thể đó bao quanh và thấm nhuần xác thân. Trong giới Thông Thiên Học, các thế ấy được gọi là thể phách, thể vía và thể trí. Hai thể sau nầy nhứt là thể trí được tạo bằng những chất rất thanh nên mắt phàm không thấy được.
Chúng ta cần biết qua các thể như vậy để hiểu rõ ảnh hưởng của âm nhạc đối với sự phát triển của các thể. Chúng ta sẽ hiểu được phần nào vì sao một loại nhạc cảm nhiễm thể nầy nhiều hơn thể kia. Chúng ta cũng sẽ biết vì sao cái phần tư âm (quart de ton) trong âm nhạc Ấn Độ tác động trên thể trí và trên các khoa triết học và siêu hình; vì sao phần ba âm (tiers de ton) của âm nhạc Ai Cập xưa tác động trên thể tình cảm và ở các khoa nghi lễ và huyền môn; và vì sao cái phân nửa âm của âm nhạc Tây Phương tác động đặc biệt trên thể xác, thể phách và các khoa có tánh cách thực tế như cơ giới, chánh trị v.v… Lý do cái phần tư âm thanh hơn nên mới cảm nhiễm thể trí thanh hơn các thể, còn các âm kia trượt hơn nên ảnh hưởng đến các thể dưới nhiều hơn.
Thường, khi ta nói đến âm nhạc, ta chỉ biết tác động của nó ở cõi trần vật chất dưới hình thức những rung động và không biết những ảnh hưởng sâu đậm của nó ở các cõi trên. Ảnh hưởng nầy rất quan trọng vì chính nó lưu một dấu vết không phải trên các thể tinh vi nghĩa là trên tánh tình, là cách ăn thói ở của con người. Người có huệ nhãn thấy rõ các ảnh hưởng nầy dưới những màu sắc và hình dáng khác nhau tùy giá trị của bản nhạc và tình cảm nó xúc khởi. Khi âm nhạc xúc khởi sự sùng tín thì màu lam hiện ra ở hào quang thính giả và theo luật đồng thanh tương ứng, nó còn tăng cường màu lam của những người mộ đạo khác. Những tình cảm cũng tạo những màu sắc tương ứng ở hào quang con người. Tuy nhiên, âm nhạc thường vẫn vô hiệu quả đối với những người thô lỗ, nếu không thì ở những thành phố có nhiều cuộc hòa nhạc, các linh hồn thấp kém sẽ tiến mau và luân lý sẽ được chấn hưng dễ dàng. Dù sao, mọi linh hồn đều nhận ít nhiều ảnh hưởng quí báu của âm nhạc.
Chúng ta nên biết rằng màu sắc và hình dáng do âm nhạc tạo nên ở các cõi trên vẫn còn sau khi âm thanh chấm dứt. Nói cách khác, tình cảm chứa đựng trong bản nhạc vẫn tác động trong một thời gian sau và trong một khoảng không gian nào đó. Điều nầy giống như hiện tượng xảy ra khi ta ném một viên đá xuống nước. Sau khi viên đá chìm, sóng vẫn gợn và lan rộng ra; nếu có một cọng rơm ở đó, nó sẽ bị dao động ít nhiều. Hiệu quả của âm nhạc ở các cõi trên vẫn y như thế nhưng lớn lao hơn.
Như vậy, âm nhạc tác động theo hai lối, một lối thô kệch, một lối tinh vi. Những bản nhạc mà ta nghe được ở cõi trần, vì chúng nó êm dịu nhịp nhàng nên có khả năng tinh luyện những gì trọng trược ở con người vật chất. Âm nhạc còn một phần khác không nghe được nhưng tác động mạnh trên các thể tinh vi khi thì trực tiếp khi thì qua sự trung gian của hoàn cảnh, để giáo hóa và tô điểm linh hồn.
Đây là một thắc mắc đáng lưu ý. Người ta có thể hỏi : Nếu một cuộc hòa tấu được tổ chức gần một rạp hát bóng vang dậy những thứ nhạc không tốt, kết quả sẽ như thế nào ở cõi vô hình ? Phải chăng có một sự xung đột, một sự va chạm bất hảo ? Không. Là vì ở cõi vô hình có nhiều bề đo khác nhau và một loại rung động nầy không xen vào loại rung động kia y như tia nắng mặt trời không pha trộn với âm ba vô tuyến điện.
Đôi khi, ta có thể ở giữa hai nơi có cuộc hòa nhạc mà ta không nghe được. Trong trường hợp nầy, ta nhận những ảnh hưởng nào phù hợp với ta. Ví dụ người ta trình diễn nhạc của Bach ở một nơi và nhạc của Mendelsoohn ở nơi kia. Nếu ta là một nhà trí thức có nhiều màu vàng ở hào quang, màu vàng trí thức của âm nhạc Bach sẽ đến tăng cường màu vàng của hào quang ta khiến nó tươi thắm lên. Nếu chúng ta chỉ là một nhà trí thức, ít tình cảm, thiếu lòng từ, ta không có màu xanh táo (vert - pomme) ở hào quang, thế là màu xanh của nhạc Mendelsoohn lướt qua hào quang của ta mà không gây ảnh hưởng. Trong trường hợp nầy, ta không nhận một rung động nào của nhạc Mendelsoohn. Trái lại nếu ta vừa mở trí, vừa mở tâm, ta hưởng cả hai cuộc hòa nhạc, một tác động của thể trí, một tác động của thể vía.
Các trường hợp chúng tôi vừa trình bày rất đơn giản. Trên thực tế, hào quang của ta đượm rất nhiều màu sắc và nhờ thế nhận được rất nhiều ảnh hưởng bên ngoài.
H.V. dịch
(Trích Ánh Đạo số 19 năm 1971)

ÂM THANH VÀ NHẠC
-----
Ảnh hưởng của âm nhạc đối với tôn giáo rất quan trọng.
FRAZER
Trải qua các thời đại, các triết gia, thần học gia và khoa học gia đều ý thức được sự quan trọng của âm thanh. Kinh Phệ Đà – một thánh kinh được xem như là cổ nhứt – viết rằng Vũ trụ được tạo lập do sự phối hợp của âm thanh. Sau đó, thánh Jean cũng nói trong kinh Phúc Âm : “Huyền Âm xuất hiện trước nhứt và Huyền Âm ở với Thượng Đế, Huyền Âm là Thượng Đế”.
Người ta đã chứng minh được rằng âm thanh có tánh cách kiến tạo và cũng có tánh cách hủy hoại. Nếu người ta kéo cung vĩ cầm trên một cái chậu thủy tinh đựng cát, cát sẽ được sắp thành những hình kỷ hà. Trái lại, tiếng con người có thể làm bể một cái ly.
Cũng nhờ âm thanh mà sinh vật thông cảm được với nhau. Quyền năng nầy rất đơn giản ở cầm thú và lần lần trở nên phức tạp với ngôn ngữ con người. Từ ngôn ngữ đến những tiếng hát thô sơ, chỉ có một bước và cái bước nầy tạo thành âm nhạc.
Nếu âm thanh tự nó quan trọng như vậy, quyền năng của chúng sẽ như thế nào nếu người ta làm cho chúng trở nên êm dịu và kết họp chúng thành âm nhạc ? Platon trả lời như sau : “Học âm nhạc là một phương tiện trau mình hữu hiệu nhứt bởi vì tiết điệu và điều hòa đều có trung tâm của chúng ở mọi linh hồn. Nhờ nó, linh hồn sẽ trở nên phong phú, kiều diễm và sáng suốt, nhứt là đối với những ai đã am hiểu âm nhạc”.
Platon còn quả quyết hơn trong quyển Nền dân chủ. Ông nói : “Không nên bày một lối âm nhạc mới nữa vì lối nầy có thể đưa trọn cả quốc gia đến chỗ suy đồi. Người ta không thể nào thay đổi phong thể của âm nhạc mà không động đến các cơ cấu chánh trị quan trọng”.
Không phải chỉ có Platon mới hiểu âm nhạc như thế. Ông Aristote cũng đồng quan niệm ấy khi viết : “Tiết điệu và điều hòa tạo đủ thứ cảm giác. Nhờ nó, con người tập thu nhận những tình cảm công bằng và trao dồi đức hạnh. Người ta có thể phân âm nhạc thành nhiều loại tùy ảnh hưởng của nó đối với tánh tình. Loại nầy gây sự âu sầu, sự hèn yếu, loại khác đưa đến sự buông trôi hay sự tự chủ, loại khác nữa tạo sự phấn khởi v.v…”
Đó là ý kiến của các triết gia xưa. Tuy lời lẽ của họ rất thành thật nhiều người trong thời đại của chúng ta không tin như vậy. Đa số nhạc sĩ, văn sĩ v.v… không hiểu rằng các loại âm nhạc cao quí hiện nay không những tạo hứng thú cho con người mà còn có một quyền năng sâu rộng. Những ai hâm mộ âm nhạc và đã nghe nhạc của Haendal, Beethoven, Chopin và Wagner đều nhận thấy mỗi người có một lối riêng nhưng không ai nghĩ rằng các nhạc sư ấy đã gây nhiều ảnh hưởng đối với tánh tình và phong hóa thời đại.
Theo chúng tôi, mỗi loại âm nhạc đều ảnh hưởng nhiều đến lịch sử, luân lý và văn hóa, và nó hàm súc một quyền lực còn mạnh hơn tín ngưỡng, giáo điều, triết lý. Chúng tôi cũng nghĩ rằng tuy các kỷ luật đều có đặc tánh riêng nhưng không kỷ luật nào không lệ thuộc âm nhạc.
Ai ai cũng biết chính nhờ sự ám thị mà âm nhạc tạo ảnh hưởng đối với trí não và tình cảm của con người. Theo lời xác nhận của Aristote, khi nghe nhạc buồn lâu ngày chúng ta sẽ trở nên u sầu, và chúng ta thấy lòng phấn khởi khi thường nghe nhạc vui. Thế là lòng ta phản ảnh một cách vô thức loại tình cảm của bản nhạc. Hơn nữa, các sự sưu tầm của chúng tôi còn chỉ rằng, ngoài sự phản ảnh ấy, tinh hoa của âm nhạc còn ảnh hưởng sâu rộng đến lối xử thế của chúng ta.
Các sự nghiên cứu thuộc tâm lý học chỉ rằng khi một công thức liên hệ đến một đức tánh được lập lại thường, nó sẽ đào tạo cho con người đức tánh ấy. Chúng ta còn nên lưu ý rằng lòng người càng an tĩnh thì sự ám thị càng kiến hiệu, vì trong trạng thái an tĩnh, trí não không có khuynh hướng kháng cự. Hơn nữa âm nhạc là một công thức không diễn tả bằng lời nên khuynh hướng nầy không có, đó là một ưu điểm của nó.
Âm nhạc là một công thức tế nhị và kín đáo nên người nghe không nhận thấy được tác động của nó đối với tâm hồn mình. Thính giả chỉ biết khi nghe một bản nhạc thuộc một loại nào thì mình có một loại cảm xúc tương ứng. Thực sự, khi gợi một loại cảm xúc và lập lại thường cảm xúc đó, âm nhạc lưu ở lòng người một ấn tượng có công năng đào tạo tánh tình. Aristote ý thức được điều nầy khi ông nói rằng con người sẽ thu thập những tình cảm công bằng nhờ âm nhạc.
Chúng tôi không muốn nói rằng âm nhạc chỉ ảnh hưởng đến tình cảm mà thôi. Trái lại, có nhiều loại âm nhạc tác động lên trí não như nhạc của Bach chẳng hạn.
Đến đây một vài câu hỏi được đặt ra. Âm nhạc có được phổ biến đến mức có thể ảnh hưởng tới nhơn loại không, nhứt là ở thời xưa ? Làm sao âm nhạc có thể tác động trên tư tưởng tập thể nếu nó không được lan truyền sâu rộng ? Phải chăng có một số người rất lớn không bao giờ nghe được âm nhạc nghiêm trang ? Các câu hỏi nầy rất hợp lý và cũng dễ trả lời. Lịch sử đã chứng tỏ rằng các tư tưởng gia, các nhà lãnh đạo tôn giáo hay quần chúng đều có những dịp thưởng thức âm nhạc. Các vua chúa đều có nhạc sĩ triều đình, hạng lãnh chúa và các bậc công hầu thời phong kiến có những anh hùng ca, còn dân chúng luôn luôn có âm nhạc địa phương của họ. Như vậy, người ta có thể nói từ xưa, âm nhạc vẫn giữ một vai trò quan trọng ngay ở các nước kém văn mình.
Một điều đáng lưu ý là âm nhạc càng biến chuyển nhiều thì sự tôn kính các cổ tục càng suy giảm. Trái lại, khi âm nhạc bị hạn cuộc trong một ít loại thì dân chúng rất thủ cựu, đó là trường hợp xứ Trung Hoa.
Có người nghĩ rằng âm nhạc là sản phẩm hay là biểu hiệu của văn hóa, của nhơn tâm. Sự thật thì trái hẳn. Lịch sử đã chứng minh rằng mỗi lần âm nhạc được cải cách thì luôn luôn chánh trị và phong hóa biến chuyển theo. Ở Ai Cập và Hy Lạp khi âm nhạc suy đồi thì nền văn minh của hai xứ ấy bắt đầu tàn tạ.
Ảnh hưởng của âm nhạc có thể tóm tắt như sau :
1.- Âm nhạc tác động mạnh trên tình cảm và trí óc của nhơn loại.
2.- Nhơn loại nhận sự truyền cảm ấy một cách vô thức.
3.- Âm nhạc cảm nhiễm lòng người bằng cách ám ảnh và sự lập lại.
Cyril Scott
Nguyên An dịch
(Trích Ánh Đạo số 19 năm 1971)
________________________________________